جراحی لوزه در خوانندگان
یکی از سوالات متداول بسیاری از صداپیشگان جراحی لوزه ، لزوم آن ، عوارض و اثرات آن بر صداست ؛ در این مقاله طی مصاحبه ای که با دکتر مسعود کاظمی فوق تخصص و جراح حنجره و همچنین عضو تیم پزشکی مرکز وکولوژی ایران داشتیم به آن پرداختیم.
لوزه‌ها بخشی از سیستم دفاعی بدن و غدد لنفاوی هستند و در بالای گلو قرار گرفتند.
ترتیب قرارگیری لوزه‌ها در انسان
1) آدنوئیدها در سقف حلق قرار دارند ؛ لوزه سوم نام دیگر آن ها است.
2) لوزههای توبال (Tubal tonsils) که در سقف حلق قرار دارند.
3) لوزههای کامی که هنگام معاینه از دهان دیده می‌شوند.
4) لوزههای زبانی.
بیشترین نقش لوزه ها در پنج سال اول زندگی است و از سال ششم به بعد اهمیت لوزه ها کاهش پیدا می کند و همچنین رفته رفته اندازه کوچکتری نیز پیدا می کنند. اما نباید اینگونه پنداشت که در بزرگسالی نیازی به لوزه ها وجود ندارد و می توان آن ها را جراحی و تخلیه کرد.
بعضا خوانندگان گمان می کنند که جراحی لوزه از آن جهت که ارتباطی با فضای حنجره ندارد بنابر این خطری صدای آن ها را تهدید نمی کند. در صورتی که جراحی لوزه ها با ثاثیر بر فضا های تشدید حلقی و پشت بینی بر رزونانس و طنین صدا به شدت تاثیر گذار است و کیفیت صدا را دچار تغییر می کند.
تونسیلکتومی چیست؟
روش استاندارد جراحی برداشتن لوزه ها تونسیلکتومی نام دارد.
نیاز به جراحی و حذف لوزه ها در چند مورد الزام آور است و در سایر موارد الزمی به جراحی وجود ندارد و با دارو درمانی مشکل فرد برطرف می شود. لازم به ذکر است ، لوزه بافت لنفاوی است و مثل تمامی بافت های لنفاوی بدن برای محافظت از بدن لازم است.
در موارد زیر جراحی لوزه ها الزام آور است :
1- وقفه تنفسی در خواب
کسانی که دچار وقفه تنفسی حین خواب می شوند به بیماری سندروم وقفه تنفسی (Obstruvtive sleep apnoea syndrome) دچار هستند. امروزه شایع ترین علت جراحی لوزه ها این سندروم است که از اهمیت بالایی برخوردار است از این جهت سن بیمار در این جراحی از اهمیت کمتری برخوردار است ؛ بسیاری از این افراد از طریق متخصصین قلب و یا متخصصین داخلی به متخصصین گوش حلق و بینی ارجاع داده می شوند و علت آن است که به دلیل تنفس از راه دهان در هنگام خواب ، اکسیژن خون بیمار به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.
مطابق مرجع علمی (text book of laryngology) کسانی که بنا به هر دلیلی از بینی جهت تنفس استفاده نمی کنند سطح اکسیژن شریانی خون آن ها 35% کاهش پیدا می کند.هایپوکسی مزمن به معنی کمبود اکسیژن در خون است که در دراز مدت بدن را به واکنش بر می انگیزد تا شریان پورمولر که خون را به قلب میبرد منقبض شود.
انقباض شریان پورمولر باعث می شود فشار در شریان ریوی بالا رود و چون شریان ریوی درست به بطن راست قلب متصل است این فشار بالا سبب نارسایی سمت راست قلب یعنی کورپولمونال می شود.این سندروم در کودکان نیز موجب بدخوابی و کمبود اکسیژن در هنگام خواب می شود و در طی روز اینگونه کودکان دچار خواب آلودگی ، خستگی بیمورد می شوند و همچنین چاقی مفرط یکی از عوارضی است که اینگونه کودکان به آن دچار می شوند.
فردی که به خاطر انسداد ناشی از لوزه ها دچار این سندرم شده است ؛ از شب تا صبح با دهان باز نفس می کشد که این باعث خشکی دهان ، حلق و حنجره می شود همچنین این فرد مخاط شکننده پیدا می کند و بافت حنجره مستعد آسیب می گردد ؛ همچنین نشستن گرد و غبار و آلودگی هوا نیز بر روی حنجره و تار های صوتی این فرد سبب آسیب می شود.
بنابر این فردی که از صدا و حنجره اش به صورت حرفه ای استفاده می کند به هر قیمتی باید از بینی تنفس را انجام دهد.بنابر این اگر فرد بر اثر انسداد لوزه ها یا بینی از طریق دهان تنفس می کند باید برای اصلاح اقدام کند.
2- کسانی که در یک سال بیش از 5 بار عفونت چرکی لوزه دارند
3- بزرگی غیر عادی یکطرفه لوزه
عوارض تونسیلکتومی چیست؟
تونسیلکتومی (Tonsillectomy) به طور کلی یک روش ایمن محسوب می شود. با این حال این جراحی نیز مانند سایر جراحی ها با توجه به علم و تجربه جراح می تواند دارای عوارضی باشد. اما تشخیص میزان فوائد و مضرات این جراحی با متخصص گوش حلق و بینی است. تا سال 1930 میلادی عوارض جراحی لوزه و عوارض دیگر جراحی ها بسیار زیاد بود اما از سال 1930 به بعد با پیشرفت علم ، تعداد جراحی ها کاهش پیدا کرد اما قطع نشد و این نشان دهنده این نکته است که در برخی موارد راهی به جز جراحی برای درمان وجود ندارد .
در مواردی مشاهده شده است که فرد دارای مشکلات بسیاری در عملکرد نرمکام بوده و از لوزه ها برای بستن نرمکام استفاده می کرده است. در نتیجه ی برداشتن لوزه ها ، این نقص مخفی آشکار شده و منجر به خیشومی شدن صدا می شود. از این جهت قبل از تصمیم گیری نهایی برای برداشت لوزه ها باید عملکرد مستقل دریچه ی نرمکام به طور کامل ارزیابی شود.
از عوارض دیگری که برای جراحی تونسیلکتومی معرفی شده می توان به آسیب عصب دوازدهم یا عصب حلقی زبانی (glossopharyngeal) اشاره نمود که این عصب نیز ، هم در کنترل زبان و هم در کنترل حرکات نرمکام نقش به سزایی دارد.
آسیب عصب حلقی-زبانی به صورت نادر ممکن است به دلیل ایجاد اختلال در عملکرد نرمکام در هنگام خواب منجر به خر و پف شود.
این آسیب همچنین ممکن است منجر به تغییراتی در احساس چشایی شود که اغلب چند هفته بعد بهبود می یابد.
یکی از عوارض جراحی لوزه تغییر طنین صداست ؛ با جراحی لوزه طنین و رزونانس صدا تغییر می کند چرا که جراحی لوزه در حلق انجام می شود و حلق یکی از مهم ترین رزوناتورها در صداپیشگان است.
برای مثال کسانی که به دلیل انسداد لوزه و یا بینی قادر به استفاده از رزوناتور پشت بینی خود نیستند بعد از جراحی صدا می تواند از محیط پشت بینی نیز جهت رزونانس استفاده کند و نتیجه ، تغییر در کیفیت صداست ؛ این تغییر می تواند خوشآیند و مورد پسند و یا ناخوشآیند باشد اما تغییر در کیفیت صدا حتمی است و خوب و بد آن به سلیقه افراد بستگی دارد.
به عنوان مثال نوال الزغبی خواننده عرب که طنین صدایش بعد از جراحی دچار تغییر گشت و موجب برانگیخته شدن انتقادات فراوان ازسمت هوادارن شد.
پسا تونسیلکتومی
بهبودی و حفظ کیفیت صدا در خوانندگان پس از تونسیلکتومی بسیار تخصصی است.تکنیک های امن ، جهت بازیابی رزونانس مناسب صدا برخی از تکنیک های توانبخشی است که برای جلوگیری از تغییرات ناخوشآیند در صدا وجود دارد که توسط آسیب شناس صدا (گفتاردرمان) به خوانندگان آموزش داده می شود.
مهمترین نکته در مورد تونسیلکتومی در خوانندگان، اطمینان از تشکیل تیم مراقبت از خواننده است. این تیم شامل جراح و متخصص ، آسیب شناس صدا و مربیان صداسازی است که در مرکز وکولوژی ایران تیمی کارآمد از متخصصین مورد نیاز بیماران گرد هم آمده اند.
